Koniecznie trzeba też wspomnieć zmarłego jeszcze w 1939 r. słynnego „rechtora” z Mlaskawki — wyśmienitego gawędziarza Rudolfa Szotkow-skiego. Jego syn Władysław (1906-80), przebywający na emigracji w Szwajcarii, pozostawił wiele pięknych wspomnień, pisanych gwarą istebniańską. Do najsławniejszych twórców ludowych należeli: bajarz Franciszek Bulka Legierski oraz Paweł Haratyk i Michał Sikora, którzy tworzyli najwspanialszą parę śląskich gajdoszy. Wyjątkową pozycję wśród istebniańskich twórców zajmował zmarły w 1991 r. Józef Bocek z Mlaskawki — rolnik z dyplomem Państwowej Szkoły Sztuk Zdobniczych w Krakowie, rzeźbiarz, snycerz i poeta, autor wielu monumentalnych rzeźb sakralnych.
Tradycje góralskiego folkloru podtrzymuje obecnie w Istebnej miejscowy zespół folklorystyczny. Działa tu również koło Macierzy Ziemi Cieszyńskiej, patronujące miejscowemu ruchowi regionalnemu oraz istniejący od 1963 r. Klub Literacki, zrzeszający ok. 30 twórców z istebniańskiej „trójwsi”.
Z zabytków wymienić trzeba przede wszystkim parafialny kościół katolicki p.w. Dobrego Pasterza w centrum wsi, „na Rogowcu”. Zbudowany w latach 1792-94 według planów architekta Józefa Drachnego, został powiększony w latach 1928-29. Świątynia jest murowana, trójnawowa, z emporami nad nawami bocznymi. W kruchcie po prawej — olejny obraz pędzla Ludwika Konarzewskiego-seniora, przedstawiający jezuitę O. Leopolda Tempesa wśród górali, przed pierwszą drewnianą kaplicą w Istebnej. Dziełem autora tego obrazu są również elementy rzeźbiarskie ołtarza głównego, stalli przy ołtarzu, ambony w kształcie łodzi żaglowej, balaski z motywami roślinnymi oraz chrzcielnica w formie muszli, a także wystrój kaplicy Bożego Ciała po prawej stronie ołtarza, z malowidłem przedstawiającym procesję górali w miejscowych strojach ludowych. Obraz w ołtarzu głównym, przedstawiający Dobrego Pasterza na tle krajobrazu okolic Istebnej oraz polichromia nawy są dziełem istebniańskiego artysty Jana Wałacha. Godzien uwagi jest zwłaszcza fresk po prawej stronie ołtarza, przedstawiający hołd składany Najwyższemu Bogu. Wśród hołdujących, obok Matki Boskiej oraz św. św. Piotra i Pawła otoczonych nawróconymi narodami, dostrzegamy wiele postaci historycznych, współczesnych powstawaniu polichromii: Ojca Św. Piusa XI, Prymasa Polski ks. kardynała Augusta Hlonda, biskupa katowickiego ks. Arkadiusza Lisieckiego, ks. prałata Józefa Londzina z Cieszyna, prezydenta RP Ignacego Mościckiego i wojewody śląskiego dra Michała Grażyńskiego.
W całym wystroju kościoła widać bardzo wiele elementów nawiązujących do miejscowych tradycji; nawet ołtarz w lewej nawie bocznej, dłuta L. Konarzewskiego-juniora, posiada mensę w postaci „trówły” — ryzowanej skrzyni wałaskiej, zaś w nadstawie płaskorzeźbę przedstawiającą św. Piotra jako opiekuna pary góralskiej, trzymającej miniaturę kościoła.
Obok kościoła murowany, piętrowy budynek dawnej szkoły parafialnej z 1819 r. Na budynku tablica upamiętniająca Jerzego Kukuczkę (1948-1989) — najsłynniejszego polskiego himalaistę i jedną z najwybitniejszych postaci światowego himalaizmu. Szeroko rozgałęziony ród Kukuczków jest związany z Istebną od ponad 3 i pół wieku. Protoplasta rodu, Kuba Kukuczka, wymieniony był w 1621 r. w pierwszym spisie osadników tej wówczas nowo organizującej się wsi. Z jednej z gałęzi tego rodu pochodził J. Kukuczka, drugi w dziejach (po Austriaku Reinholdzie Messnerze) zdobywca wszystkich czternastu 8-tysięcznych szczytów świata, zmarły tragicznie w Himalajach.
Za kościołem cmentarz, założony z końcem XVIII w. Spoczywa na nim wiele osób na trwałe związanych z dziejami Istebnej: ksiądz prałat Emanuel Grim (1883-1950), Jan Wałach (1884-1979), rodzina Konarzewskich, Jan Kawulok (1899-1976), dr Jan Raszyk (1895-1973), dr Zygmunt Dadlez (1887-1962) — długoletni- dyrektor sanatorium na Kubalonce, Franciszek Sikora (1910-73), Paweł Łysek (1914—78) z Jaworzynki i in. Po prawej stronie od wejścia do starej części cmentarza znajduje się zbiorowa mogiła 12 mieszkańców Istebnej i Jaworzynki, zamordowanych przez hitlerowców 13 IV 1945 r. w Jabłonkowie.
Kościół otoczony jest niewielkim parkiem z lipami, kasztanowcami i sosnami w wieku 60-300 lat. W parku po prawej pomnik Pawła Stalmacha (1824-1891), wybitnego działacza narodowego Śląska Cieszyńskiego; monument ten został odbudowany po zniszczeniu go przez Niemców w czasie II wojny.
We wsch. części wsi, przed granicą z Koniakowem, murowany kościół ewangelicki. Projektował go inż. Tadeusz Michejda, jeden z bardziej cenionych śląskich architektów okresu międzywojennego. Poświęcenia dokonał w 1930 r. biskup kościoła ewangelicko-augsburskiego w Polsce, ks. Juliusz Bursche (1862-1942), wybitny polski działacz narodowy na Śląsku, Warmii i Mazurach, zamordowany przez hitlerowców. Po zniszczeniach wojennych kościół odremontowano. W nowym ołtarzu głównym obraz Zbawiciela, pędzla Czesława Kuryatty z Wisły.
Poniżej sanatorium pod Kubalonką — drewniany kościółek z 1779 r. Poza tym w całej wsi szereg przykładów dawnego budownictwa mieszkalnego i gospodarczego z XIX i początków XX w. Drewniane chałupy konstrukcji zrębowej, pierwotnie kurne, zachowały jeszcze częściowo belkowane stropy, pięknie wykonane odrzwia i typowe przyczółkowe dachy kryte gontem.
Komunikacja autobusowa (liczne kursy w kierunku Wisły oraz Jaworzynki i Koniakowa). Hotel. Restauracje (w centrum i na Kubalonce), bar na Andziołówce, kawiarnie. Stacja benzynowa (Istebna Tartak). Poczta. Ośrodek Zdrowia. Apteka.
Wyciągi narciarskie na pn. zboczach Złotego Gronia.
Istebna (Tartak) jest punktem wyjścia zielonych zn. na Kiczory (13Z); przez jej teren (Jasnowice i Młoda Góra) biegną też zn. żółte z Jaworzynki Trzycatka na Stożek (14Ż). Poza tym możliwości licznych wycieczek w pasmo Baraniej Góry.
