31. stycznia 1945 roku armia radziecka dotarła na Orawie do linii Lipnica Wielka — Jabłonka, tj. w rejon polsko-czechosłowackiej granicy sprzed wybuchu II wojny światowej. Silna obrona niemiecka i ostra zima spowodowały, że linia frontu zatrzymała się tutaj na okres dziewięciu tygodni. Wyparcie Niemców z opisywanej części Orawy nastąpiło w ramach tzw. operacji ostrawskiej, którą prowadził 4. ukraiński front armii radzieckiej. Na odcinku orawskim operowały 159. forteczna brygada płk. Winogradowa, 17. gwardyjski korpus strzelecki płk. Medwedowa oraz 24. dywizja piechoty, wszystkie należące do 18. armii gen. por. A. J. Gastilowicza. Przed rozpoczęciem natarcia armia radziecka liczyła tutaj 12 317 żołnierzy. Przeciwko armii radzieckiej stała 304. niemiecka dywizja piechoty oraz 16. węgierska dywizja piechoty w łącznej liczbie 5680 żołnierzy. Operacja ostrawska rozpoczęła się 7. marca rano natarciem na odcinku Lipnicy Wielkiej. Silny mróz i zawieje utrudniały walkę. Pierwszego dnia jednostki radzieckie posunęły się zaledwie o pięć kilometrów, a kilka dni później natarcie wstrzymano. Wznowiono je 28. marca, tym razem na całym odcinku 4. ukraińskiego frontu. 29. marca zajęte zostało Uście, Slanica i Lasek (slow. Liesek), a 30. marca Trzciana. Zażarte walki toczyły się o Bobrów i Rabczyce. 2. kwietnia zdobyto Klin, Półgórę, Rabczę i Zubroh-lawę. Z 2/3. kwietnia, tj. we Wielkanoc i Wielkanocny Poniedziałek nieprzerwanie przez 36 godzin trwał bezpośredni bój o Namiestów.
3. kwietnia odebrano Niemcom także Jasenicę i Brezę, a 4. kwietnia Kruszetnicę. Następnego dnia zajęte zostały: Mutne, Nowoć, Zakamienne i Erdutka. W ten sposób 5. kwietnia cała Górna Orawa była wolna.
Po drugiej wojnie światowej nastąpiło ponowne połączenie Słowacji i Czech w jeden organizm państwowy. Jeszcze w 1945 roku zdelegalizowano Hlinkowską Słowacką Partię Ludową, a w latach 1946-47 osądzono i stracono ks. J. Tiso. Początkowo największą siłą polityczną stała się Partia Demokratyczna, ale w wyniku tzw. wydarzeń lutowych 1948 roku wprowadzona została dyktatura proletariatu pod przewodnictwem Komunistycznej Partii Czechosłowacji. W roku 1960 państwo przyjęło nazwę Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (CSRS) i miało charakter federacyjny. W pierwszych powojennych latach zmieniono nazwy kilku wsi dodając do dotychczasowej nazwy przymiotnik „orawska”, „orawskie”. Dotyczy to Jasenicy, Pólgóry i Wesołego.
W roku 1953 strona polska wprowadziła specjalny system ochrony granic, który stosowano na terenach niżej położonych, bezleśnych, łatwiej dostępnych. Stanowił go czterometrowej szerokości zaorany pas, który systematycznie bronowano, aby widoczne były ślady przekraczania. Wzdłuż niego przebiegały zasieki z drutu kolczastego i przewody elektryczne do odpalania rakiet oświetlających. Ponadto co kilometr stały 12-metrowej wysokości wieże obserwacyjne. System ten utrzymywano do końca lat pięćdziesiątych.
W dziedzinie społeczno-gospodarczej, a także kulturalnej, okres socjalistycznej republiki przyniósł na Orawie zauważalny postęp. Przede wszystkim zmniejszyła się wielka różnica jaka dzieliła ten obszar od bardziej rozwiniętych ziem Słowacji. Powstało wiele zakładów przemysłowych, z których do największych należą: Zakłady Budowy Maszyn Ciężkich (ZTS — Zavody t’azkeho strojarstva) i Zakłady Odzieżowe „Makyta” w Namiestowie oraz filia Słowackich Zakładów Elektronicznych z Dolnego Kubina (SEZ) w Nowoci. Rozwój miejscowego przemysłu, a także możliwości zatrudnienia w zindustrializowanym regionie czeskiej Ostrawy stworzyły solidną bazę dla zaspokojenia bytowych potrzeb ludności. Mimo to dość licznie przesiedlano się w lepiej uprzemysłowione rejony Czech. Wielkim wysiłkiem przeprowadzono elektryfikację oraz rozbudowano sieć dróg, a w ślad za tym sieć komunikacji autobusowej. Sporo uczyniono także na rzecz rozwoju turystyki. Z większych inwestycji wymienić należy budowę zapory wodnej na rzece Orawie (Orawskie Jezioro). Negatywną stroną zmian okresu gospodarki socjalistycznej była przymusowa kolektywizacja rolnictwa, która niepotrzebnie zniszczyła tradycyjny sposób życia wsi. Wielkie szkody społeczne przyniosły ponadto, silne na Słowacji, prześladowania Kościoła i powszechna ateizacja.
Przemiany polityczne zachodzące od listopada 1989 roku doprowadziły w kwietniu 1990 roku do zmiany nazwy państwa na: Czeska i Słowacka Republika Federacyjna (CSRF), a z dniem 1 stycznia 1993 roku do powstania niezależnej Republiki Słowackiej.
Cała Orawa, jak to już powiedziano, należała w latach 1370–1922 do komitatu orawskiego. W ramach komitatu (żupy) zmieniały się jedynie podziały na okręgi. W okresie I Republiki Czechosłowackiej skasowano dawny węgierski podział na komitaty, a utrzymano okręgi — powiaty (slow. okres). Słowackie państwo ks. J.Tiso z kolei przywróciło podział na żupy. Po II wojnie światowej nastąpiła ostateczna likwidacja żup i w roku 1949 wprowadzono podział na kraje. W roku 1960 w wyniku kolejnej reorganizacji zmniejszono ilość krajów do trzech, a także zmniejszono ilość powiatów. Dwukrotnie zmiany administracyjne wprowadziła niepodległa Republika Słowacka. Najpierw w roku 1991 zmieniono podział na kraje i powiększono powiaty, a ostatnio, z dniem 1. lipca 1996 roku przywrócono kraje (ustanawiając ich 8) oraz zwiększono ilość powiatów. Ostatecznie Górna Orawa znalazła się w kraju Żylińskim i powiecie namiestowskim.
Orawa pierwotnie należała do archidiecezji i jednocześnie metropolii w Ostrzyhomiu oraz do diecezji w Nitrze. W roku 1776 weszła w obręb nowopowstałej diecezji spiskiej (Spiska Kapituła), a wraz z nią w skład archidiecezji w Koszycach. Stan ten trwa do dziś.
