Orawska Półgóra – Oravska Polhora

Jeszcze we wrześniu Niemcy rozpoczęli w Półgórze budowę umocnień obronnych. Cywilna ludność z Półgóry i sąsiednich wsi musiała uczestniczyć w tych pracach, a także dostarczać konie i wozy. Niemcy ściągnęli też ludzi z Polski, których zakwaterowano w Półgórze (ok. 700 osób). Jednocześnie rozpoczęli rabunkową eksploatację lasów; drewno dostarczano na stację kolejową w Jeleśni. Wraz ze zbliżającym się frontem narastał niemiecki terror. Pod koniec stycznia hitlerowcy zajęli w Półgórze pozycje obronne. Radziecka ofensywa została zatrzymana na dziewięć tygodni pomiędzy Lipnicą Wielką a Rabczycami. W tym czasie Niemcy organizowali ciągle łapanki. Zatrzymanych wywożono do prac przy budowie umocnień obronnych we Włoszech. 15. marca część oddziałów niemieckich w Półgórze zastąpiły jednostki węgierskie. 7. marca rozpoczęła się operacja ostrawska. Jednak obrona niemiecka była na tyle silna, że boje na tym odcinku frontu trwały do początku kwietnia. Wyparcie Niemców z Półgóry nastąpiło 2. kwietnia 1945 roku. W roku 1948 nazwę Półgóra zamieniono na Orawska Półgóra.

Początkowo Półgórzanie należeli do katolickiej parafii w Trzcianie.W okresie ekspansji luteranizmu, szerzonego przez żupanów Orawy, najpierw Thurzonów, a następnie Thókólych, Półgórę włączano kolejno do nowotworzonych parafii ewangelicldch w Lokczy (1595) i Namiestowie* (1612). Większość mieszkańców Półgóry wyznawała katolicyzm, jako że była to ludność pochodzenia polskiego — przede wszystkim zbiegowie z feudalnych dóbr żywieckich. W roku 1659 mieszkało tutaj 237 katolików (51,6%) i 222 ewangelików (48,4%). Statystyka wyznaniowa daje jednocześnie pogląd na sytuację etniczną, tj. stosunek ilościowy ludności polskiej (katolickiej) do słowackiej (w większości ewangelickiej). Katolicy początkowo korzystali z posługi przybywających na Orawę kapłanów polskich, a często sami przechodzili na ziemie polskie, zwłaszcza po to by ochrzcić dzieci czy zawrzeć związek małżeński. Od roku 1656 podlegali nowo utworzonej parafii w Rabczycach, która w roku 1772 została przeniesiona do Rabczy. Samodzielną parafię erygowano dopiero niedawno — 1. lipca 1994 roku.

W roku 1926 Półgórzanie postawili w centrum wsi przy drodze kapliczkę pw. Najświętszego Serca Jezusowego. Stoi ona do dzisiaj. Zbudowana jest z łamanego kamienia piaskowcowego i nakryta gontowym dachem. W trudnych latach komunizmu w przeciągu 22 miesięcy postawiono okazały nowoczesny kościół, również nadając mu wezwanie Najświętszego Serca Jezusowego. Budowę ukończono w roku 1971.

Najstarszym zabytkiem wsi jest kamienny przydrożny krzyż z 1847 roku, stojący obok opisanej kaplicy. Ponadto w Półgórze odnaleźć można jeszcze przykłady dawnej drewnianej architektury ludowej. Do Muzeum Wsi Słowackiej w Martinie przeniesiono stąd 2 obiekty: budynek starej karczmy oraz leśniczówkę z Borsuczego.

We wsi działają jeszcze rzemieślnicy produkujący gonty, rękodzielnicy, którzy na tradycyjnych krosnach tkają chodniki oraz ludowi twórcy wyrabiający instrumenty muzyczne, tzw. gajdy. W Półgórze działa też dziecięcy zespół regionalny „Polhoranka”.

W gajówce Na Równi pod Babią Górą 24 sierpnia 1904 roku urodził się Milo Urban (1904-1982), wybitny słowacki pisarz, tłumacz i dziennikarz. Nieco wcześniej bywał tutaj Paweł Orszagh Hviezdoslav (1849-1921), wielki słowacki poeta, dramaturg i tłumacz. Tu właśnie stworzył jeden ze swych najwspanialszych poematów, pt. Żona gajowego (słów. Hajnikowa źena), ukończony w 1886 roku. W pięknie utrzymanej drewnianej gajówce mieści się dziś niewielkie muzeum literackie poświęcone temu dziełu, którego treść osadzona jest w realiach ówczesnej wsi orawskiej oraz w scenerii podbabiogórskiej przyrody. Obok gajówki, w dawnym budynku gospodarczym, znajduje się z kolei biograficzna ekspozycja związana z Milo Urbanem.

17. sierpnia 1996 roku mieszkańcy Półgóry, Rabczy, Rabczyc i Sihelnego* uroczyście odsłonili na szczycie Babiej Góry obelisk z tablicą pamiątkową poświęconą papieżowi Janowi Pawiowi II.

W Półgórze znajduje się całodobowe drogowe przejście graniczne. Dla Słowaków ma ono tę zaletę, że znacznie skraca podróż z Orawy do Republiki Czeskiej.

W Słonej Wodzie funkcjonuje niewielki wyciąg narciarski o długości 300 metrów i deniwelacji 90 metrów. Corocznie w marcu w Półgórze kończą się narciarskie rajdy, które prowadzą tutaj z Nowoci* przez szczyt Pilska*. Natomiast corocznie we wrześniu organizowana jest impreza turystyczna pod nazwą „Letnie wyjście na Babią Górę”.

Aktualnie wieś stawia na agroturystykę . W odległości 2 kilometrów od przejścia granicznego stoi stylowy drewniany budynek hotelu Biela Farma, dysponujący 38 miejscami noclegowymi, z których część znajduje się w domkach campingowych (drogo! 200-400 sk/os.). Hotel organizuje wycieczki zaprzęgami konnymi, a zimą przejażdżki w zaprzęgach psów syberyjskich, posiada wypożyczalnię rowerów górskich oraz nart biegowych. Ponadto zapewnia udział w polowaniach i umożliwia wędkowanie. Na miejscu znajduje się restauracja (drogo!). Nieco taniej zjeść można w restauracji Colnica, położonej tuż poniżej przejścia graniczego w murowanym budynku dawnej leśniczówki Hliny. Innym ważnym obiektem noclegowym jest stare schronisko turystyczne Slana voda w Półgórze Słonej Wodzie. Na miejscu niedroga restauracja.

W przyszłości przy słonych źródłach planuje się wskrzeszenie uzdrowiskowych łaźni.

Półgóra stanowi dogodny punkt wyjścia na Pilsko. Prowadzi tam szlak 1N z przejścia granicznego na przeł. Glinne* (2.15 godz.). Z przełęczy można też podejść, obok hotelu Biela Farma, do Sihelnego i stąd wyjść na szczyt szlakiem 4N (łącznie 2.30 godz.). Ponadto kilka szlaków wyprowadza w masyw Babiej Góry.