Beskid Żywiecki – Szata roślinna

Beskid Żywiecki – Szata roślinna

W grupie Pilska, Romanki i Lipowskiej ok. 75% powierzchni pokrywają lasy. Pierwotnym drzewostanem, który trwał na tym terenie do XV w. praktycznie bez ingerencji ludzkiej był mieszany las bukowo-jodłowy z domieszką świerka, a także jawora i jesiona (tzw. buczyna karpacka). Wraz z osadnictwem rozpoczął się długotrwały proces przekształceń środowiska przyrodniczego związany z działalnością gospodarczą człowieka, a począwszy od XIX w. również z postępującym zanieczyszczeniem w wyniku industrializacji terenów podgórskich (kolej, huty i inne zakłady przemysłowe) oraz ogólnym rozwojem cywilizacyjnym. W pierwszej kolejności zostały zajęte pod uprawę niżej położone tereny pokryte lasami dębowo-grabowymi (przeważnie w dolinach). W miarę rozwoju osadnictwa wykorzystywano dla wypasu owiec oraz pod uprawy coraz wyżej położone i mniej dostępne obszary lasów górskich. W okresie tzw. gospodarki żarowej dla celów gospodarczych wypalano polany (najczęściej w buczynach). Nie było to jednak zjawisko tak powszechne, jak na przykład w Gorcach. Istnieje przypuszczenie, że część wysoko położonych polan górskich ma charakter pierwotny. W połowie XVIII w. zarówno na Orawie, jak i na Żywiecczyźnie zapoczątkowano planową gospodarkę leśną. Lasy zostały pomierzone i opracowano pierwsze plany ich gospodarczego wykorzystania. W XIX w. wzrosło gwałtownie zapotrzebowanie na drewno, spowodowane rozwojem przemysłu i transportu. Aby się do niego dostosować wprowadzono masowo w lasach, odpowiadający zapotrzebawaniu, szybko rosnący świerk. Do tej pory świerk dominował w naturalnym dla niego środowisku regla górnego (pomiędzy ok. 1150-1400 m). Teraz za sprawą gospodarki ludzkiej pojawił się w reglu dolnym w miejsce wytrzebionej buczyny karpackiej i borów jodłowych. Choć obecnie na omawianym terenie można jeszcze mówić o charakterystycznym (nie tylko dla Karpat) piętrowym układzie roślinności górskiej (piętro pogórskie — do ok. 600 m, regiel dolny 600-1150 m, regiel górny 1150-1400 m, piętro kosodrzewiny — powyżej 1400 m) to jednak często naturalna w wyższych partiach świerczyna górnoreglowa, zlewa się niżej z połaciami świerkowego lasu „sztucznie” wprowadzonego na obszarach dolnoreglowych. Świerk znalazł tu korzystne warunki do rozwoju i dobrze się odnawiał.

Najstarsze drzewostany objęte ochroną rezerwatową występują w pobliżu Hali Rysianka (rez. Pod Rysianką), w szczytowych partiach Romanki (rez. Romanka) oraz pod Pilskiem (rez. Pilsko). W rezerwacie Pod Rysianką drzewostan złożony z jodeł, buków, świerków i jaworów osiąga wiek do 170 lat, na szczycie Romanki świerkowy bór górnoreglowy liczący ok. 150-250 lat i jest tak gęsty, że zahamował rozwój podszycia i runa, zaś pod Pilskiem najstarsze okazy świerków osiągnęły wiek 330 lat.

Zmiany składu gatunkowego drzewostanu znalazły odbicie w przemianach leśnego runa. Nierzadko zdarza się także, iż na wysokości regla dolnego, gdzie porasta wtórny las świerkowy, w podszyciu można spotkać roślinność charakterystyczną dla pierwotnych lasów bukowych. Do najczęściej spotykanych należą: dziewięćsił bezłodygowy, goryczka trojeściowa, kopytnik pospolity, marzanka wonna, omieg górski, pierwiosnka wyniosła, śnieżyczka przebiśnieg, wiązówka błotna, ciemiężyca zielona, naparstnica zwyczajna, storczyk męski, widłak goździsty, wawrzynek wilczełyko i inne. Na łąkach i polanach, również górnoreglowych, spotyka się także różne odmiany goryczek, pierwiosnki, sasanki, kaczeńce, oraz wiele jagód, jak borówki, ostrężyny, brusznice, maliny, ponadto jałowiec, tarninę czy dziką różę.