Szlak turystyczny – Wisła Uzdrowisko – schronisko pod Wielkim Soszowem

Szlak turystyczny – 6N – niebieski. Wisła Uzdrowisko (ok. 430 m; PKP, autobus) – Wisła Jawornik Centrum (ok. 460 m; 45 min.) – schronisko pod Wielkim Soszowem (790 m). 1.45 g.

Suma podejść 360 m. GOT 12 pkt.

Rzadko używany, choć w górnej części interesujący szlak, wyprowadzający z Wisły na grzbiet pasma Stożek – Czantoria mniej więcej w połowie drogi między tymi szczytami. Godny polecenia jesienią, gdy w piękne barwy przyodziewają się mieszane lasy w dolinie Jawornika.

Sprzed dworca PKP Wisła Uzdrowisko szlak kieruje się w lewo (na pn.). Idziemy ul. Lipową w kierunku dworca autobusowego.

Po drodze mijamy położoną z prawej strony piękną, drewnianą budowlę w tyrolskim stylu. Jest to dawny „zameczek” myśliwski Habsburgów, wzniesiony w 1897 r. na polanie Przysłop pod Baranią Górą. Po I wojnie światowej obiekt ten został przejęty przez Oddział Górnośląski PTT, który od 1925 r. uruchomił tam schronisko, tłumnie odwiedzane przez blisko pół wieku. Po wybudowaniu na Przysłopie nowego schroniska (1979 r.) stary budynek w 1985 r. rozebrano, a po konserwacji i wymianie części drewnianych elementów złożono z powrotem na obecnym miejscu. W obiekcie oddanym do użytku w październiku 1987 r., mieści się obecnie wiślański Oddział PTTK, Biuro Obsługi Ruchu Turystycznego, Punkt Informacji Turystycznej, Stacja Badawcza KTG ZG PTTK oraz Towarzystwo Miłośników Wisły.

Naprzeciw siedziby PTTK zwraca uwagę drewniany budynek z początku XX w. Projektowany przez Bogdana Hoffa, mimo późniejszych przeróbek zachował wygląd typowy dla pierwszych willi letniskowych w Wiśle.

Teren dzisiejszego dworca autobusowego i przyległe równinne tereny nad Wisłą to dawna tzw. Wielka Łąka, na której w początkach XVII w. wyrosły pierwsze domostwa osady zwanej „Na Wisłach”.

Po lewej, naprzeciw dworca autobusowego, znajduje się parafialny kościół katolicki p.w. Wniebowzięcia NMP. Wzniesiony w latach 1850-56 na miejscu znacznie starszej świątyni drewnianej (prawdopdobnie z 1644 r.), został rozbudowany w latach siedemdziesiątych bieżącego wieku. Obok kościoła cmentarz katolicki, na którym spoczywają m.in. Czesław Kuryatto (1903-51), malarz, od 1937 r. tworzący w Wiśle, Stanisław Kopczyński (1873–1933), zasłużony lekarz i propagator higieny oraz inż. Ksawery Goryanowicz (1890-1957), budowniczy kolei z Ustronia Polany do Wisły Głębiec i obu wiślańskich wiaduktów kolejowych. Tu także zachował się najstarszy nagrobek w Wiśle, ozdobiony wierszowaną inskrypcją w języku starosłowackim, wzniesiony na mogile ks. Andrzeja Lehockiego (1751-1794), pastora miejscowego zboru ewangelickiego w latach 1788-94.

Mijając dworzec autobusowy i kościół idziemy dalej prosto ul. Lipową pod maty wiadukt kolejowy, za którym w prawo. Wśród zabudowań Osiedla Zdejszy przekraczamy boczną dolinkę z nikłym potoczkiem, spływającym z masywu Wierchu Skalnitego*. Wąską dróżką, najpierw asfaltową, później polną, idziemy wzdłuż Wisły, dochodząc wkrótce do wylotu doliny Jawornika* i biegnącej nią szosy (20 min.; przyst. autobus. Wisła Jawornik Skrzyżowanie — po drugiej stronie Wisły, przy skrzyżowaniu z ul. Ustrońską).

Szlak skręca w lewo, w górę doliny. Z lewej towarzyszą nam początkowo zalesione stoki Czajki*, z prawej — liczne pensjonaty i domy wypoczynkowe. Nieco wyżej mijamy po prawej nowy, luksusowy hotel „Stok” z kawiarnią i restauracją i dochodzimy do przystanku autobus. Wisła Jawornik Centrum (25 min., z Wisły Uzdrowiska, od dworca PKP — 45 min.). Dotąd można dojechać autobusem z centrum Wisły. Tu drogowskaz turyst. i początek zn. czarnych na Beskidek (5S).

Od przystanku idziemy dalej w górę doliny, przez ok. 5 min. razem ze zn. czarnymi.

Po drodze mijamy po prawej stronie murowaną willę „Lusia”. W domu tym mieściła się w 1940 r. zakonspirowana kwatera komendanta Okręgu Śląskiego ZWZ, Józefa Korola ps. „Hajducki”. W dniu 28 VIII 1940 r. do willi przybyła grupa żandarmerii niemieckiej w celu wywłaszczenia właściciela i przejęcia budynku. Korol posiadał przy sobie pocztę, która miała być zabrana poprzedniego dnia przez kurierkę. Gdy hitlerowcy dobijali się do drzwi, począł pospiesznie palić dokumenty. Nie doczekawszy się otwarcia, żandarmi odchodzili już w przekonaniu, że budynek jest niezamieszkany, lecz jeden z nich zauważył dym unoszący się z komina. Na ten widok cala grupa żandarmów zawróciła. Korol, przebywający w willi bez ubezpieczenia, otworzył do nich ogień i po krótkiej walce zginął (M. Heller — „Ruch oporu na Śląsku Cieszyńskim”). Na budynku tablica pamiątkowa.

Tuż przed rozwidleniem asfaltu szlak skręca ostro w lewo w skos, na stok i zaraz w prawo w polną drogę grzbietową (ul. Soszowska). Bezleśnym grzbietem idziemy łagodnie w górę w kierunku pd.

Z wypłaszczenia grzbietu, zwanego Czuplem, roztaczają się interesujące widoki na Wlk. Czantorię* z masztem przekaźnika TV (na pn.), grzbiet graniczny z Wlk. Soszowem* i widocznym schroniskiem (na zach.) oraz masyw Wierchu Skalnitego* z osiedlami na polanach szczytowych (na wsch.). Ponad wylotem doi. Jawornika pięknie rysuje się masyw Orłowej w paśmie Równicy. Po prawej stronie naszej trasy w dolinie widać drogę (ul. Cieślarów), którą biegł dawniej nie istniejący już szlak zielony z Jawornika na Wlk. Soszów, a która prowadzi obecnie do dolnej stacji popularnego „łamanego” wyciągu narciarskiego na ten szczyt.

Przez pasmo lasu wychodzimy na polany maleńkiego przysiółka Zawiść, liczącego zaledwie kilka gospodarstw. Ok. 150 m za ostatnimi zabudowaniami droga rozwidla się — znaki skręcają w prawo w las i błotnistą rozjeżdżoną drogą, szerokim zakosem, na końcu pod linami wspomnianego wyciągu narciarskiego, wyprowadzają na grzbiet graniczny — na polanę przy schronisku pod Wlk. Soszowem* (1 g.; z Wisły Uzdrowiska 1.45 g.). Tu spotykamy czerwone znaki szlaku Stożek – Czantoria (do schr. PTTK na Stożku 1.30 g., na Wlk. Czantorię 1.45 g.).

Przejście szlaku w kierunku przeciwnym: schronisko pod Wlk. Soszowem – Wisła Jawornik Centrum (autobus; 45 min.) – Wisła Uzdrowisko (PKP, autobus) 1.30 g. GOT 7 pkt.