Najmłodszą formację geologiczną na omawianym terenie stanowią utwory czwartorzędowe, powstałe w ciągu ostatniego miliona lat. W większych dolinach przybrały one postać pokryw akumulacyjnych o miąższości do ok. 10 m, złożonych z rumoszu, otoczaków i żwirów lokalnego pochodzenia, na których leżą pylaste i piaszczyste gliny; z materiału tego zbudowane są terasy rzeczne. U podnóży Beskidów w tych utworach znajdziemy także materiały przyniesione przez lądolód skandynawski w okresie lodowcowym, m.in. najdalej na pd. spotykane głazy narzutowe. Natomiast równina ciągnąca się między Nierodzimiem, Ustroniem* i Goleszowem* to płaska powierzchnia stożka napływowego. Usypany on został przez pra-Wisłę i potoki spływające z pn. stoków Czantorii* podczas tzw. krakowskiego stadium zlodowacenia (ok. 1,1 min lat temu), gdy lądolód dochodził do podnóży Beskidów i tamował odpływ wód ku pn. Żwiry budujące stożek napływowy, składające się z otoczaków skał fliszowych, osiągają tu grubość do 25 m i przykryte są cienką warstwą glin. Po ustąpieniu lądolodu pra-Wisła rozcięła stożek napływowy, nanosząc młodsze osady, na których położony jest m.in. Ustroń*.
W pn. części Beskidu Śląskiego płaszczowina godulska przecięta jest w kilku miejscach poprzecznymi uskokami. Potrzaskane wzdłuż uskoków skały są mniej odporne na działanie erozji i dlatego w liniach tych uskoków rozwinęły się doliny rzeczne, m.in. dolina Wisły* na odcinku od Ustronia Polany* po Skoczów*. Wsch. skrzydła tych uskoków przesunięte są względem skrzydeł zach. ku pn. W wyniku tego u wylotu tej doliny po stronie jej prawych zboczy (Lipowski Groń i Równica) brzeg Beskidu Śląskiego wysuwa się dalej ku pn., niż po stronie zboczy lewych (Mł. i Wlk. Czantoria*).
Ruchy górotwórcze formujące Beskid Śląski przebiegały w kilku etapach. Okresy wypiętrzenia, w których aktywizowała się głównie erozja rzek, rozcinających głęboko cały masyw, przedzielane były okresami zastojów, w czasie których dominowało niszczenie i zrównywanie gór oraz poszerzanie dolin — czyli „starzenie się” rzeźby terenu. Pozostałością tego wieloetapowego rozwoju rzeźby są dobrze zachowane w Beskidzie Śląskim tzw. poziomy — ciągi spłaszczeń grzbietowych lub stokowych, będących fragmentami dawnych powierzchni zrównania.
Procesy rzeźbotwórcze trwają do dziś. Najistotniejsze znaczenie dla kształtowania rzeźby Beskidu Śląskiego ma erozja wód płynących. Erozja wgłębna pogłębia doliny i rozcina pokrywy zwietrzelinowe na zboczach. Dna dolin nieckowatych rozcinane są dolinami wciosowymi w kształcie litery „V”. Erozja boczna rzek, wezbranych wodami powodziowymi, podcina brzegi i prowadzi do powstawania osuwisk. Znacznie większe osuwiska powstają na stromych zboczach, w lejach źródłowych potoków. Mają one charakter „pakietowy”: duże fragmenty zbocza osiadają i osuwają się w całości, tworząc liczne stopnie porozdzielane rozpadlinami. Najczęściej spotykane są osuwiska typu rumoszowego, w których materiał skalny i zwietrzelinowy jest przemieszany. Na stokach opadających zgodnie z upadem warstw częste są osuwiska ześlizgowe: materiał skalny ześlizguje się po nabrzmiałych wodą warstwach łupków. Na stokach łagodnych, porośniętych roślinnością, niejednokrotnie obserwujemy powolne (1-10 cm na rok) spełzywanie pokrywy zwietrzelinowej, o czym świadczą np. fajkowato wygięte u podstawy pnie drzew.
