Szlak turystyczny – Wędrynia „na Czornowskim” – Pod Małym Ostrym

Szlak turystyczny – 18Z – Zielony. Wędrynia „na Czornowskim” (320 m) – Wędrynia „Dziedzina” (365 m; 30 min.) – Wędrynia Wapiennik (380 m; 45 min.) -Pod Małym Ostrym (530 m). 1.20 g.

Suma podejść 210 m. GOT 7 pkt.

Szlak niezbyt urozmaicony i rzadko używany przez pieszych turystów, zwłaszcza, że większa jego część (dolna) wiedzie szosą przez Wędrynię*, z dobrą komunikacją autobusową.

Uwaga! Planowane jest przesunięcie odcinka szlaku (między skrzyżowaniem dróg do Trzyńca* Sosny a „Dziedziną” z kościołem) na boczną dróżkę, biegnącą wzdłuż Wędryńki, znacznie poniżej szosy.

Początek szlaku w centrum Wędryni* „na Czornowskim”, przy głównej szosie wiodącej w górę doliny Olzy* (E 75), przy przyst. kolejowym CSD i przy przyst. komunikacji autobusowej CSAD, w miejscu, gdzie odgałęzia się droga „na Dziedzinę”.

Od drogowskazu turyst. przy przyst. kolejowym, gdzie również początek zielonych zn. na Jaworowy (1032 m) w Beskidzie Sląsko–Morawskim, kierujemy się drogą „na Dziedzinę”. Przecinamy tory kolejowe (dawnej Kolei Bogumińsko-Koszyckiej) i asfaltową drogą wśród rzadko rozrzuconej zabudowy dochodzimy do skrzyżowania, gdzie po lewej kamienna Boża Męka z 1896 r. Przekraczamy most na potoku Wędryńce i wznosząc się kawałek bardziej stromo dochodzimy do następnego skrzyżowania (przy szkole, przyst. komunikacji autobusowej CSAD), gdzie w lewo odchodzi droga do Trzyńca* przez jego nową dzielnicę — Sosnę. Idziemy dalej prosto, w kierunku pn.-wsch., generalnie w linii formującego się grzbietu i łagodnie się wznosząc osiągamy kolejne skrzyżowanie w Wędryni* „na Dziedzinie” (30 min.), przy przyst. komunikacji autobusowej CSAD Wędrynia Dom Kultury (czes.: Vendryne Kulturni Dim).

W prawo odchodzą tu dwie drogi: pierwsza prowadzi w dół do kościoła katolickiego, a druga — w górę doliny Wędryńki, do osiedli rozrzuconych pomiędzy stokami Ostrego* i Praszywej*.

Kościół parafialny p.w. św. Katarzyny w Wędryni* jest farą również dla kościołów w Bystrzycy* i w Nydku* i najstarszym kościołem w dolinie Olzy* na pd. od Cieszyna. Murowany w stylu gotyckim, jednonawowy, opięty masywnymi przyporami, powstał najpóźniej w XIII w. W czasach reformacji w rękach protestantów, 21 III 1654 r. wrócił do katolików. W 1657 r. marszałek krajowy Kasper Borek ufundował nowy ołtarz główny, natomiast w 1660 r. tabernakulum i srebrny kielich ze swoim herbem, używany do dziś jako cyborium. Jego syn Adam ofiarował monstrancję wykonaną w Cieszynie, o której krąży legenda, że została wykonana z bryły stopionych monet, znalezionej w 1681 r. na pogorzelisku młyna w Łyżbicach*. W czasie wielkiego remontu w 1800 r. drewniany strop kościoła zastąpiono sklepieniami, a drewnianą wieżę — murowaną, która w 1822 r. otrzymała zegar. Na wieży dzwon o osobliwym kształcie, odlany w połowie XV w. przez ludwisarza Hansa Freudenthala. Drugi dzwon pochodzi z rosyjskiego Jarosławia. Ambona oraz figury św. Katarzyny i św. św. Piotra i Pawła pochodzą z 1892 r. Ostatnia przebudowa kościoła, w czasie której dostawiono transept, miała miejsce w 1911 r.

Przed kościołem barokowe, kamienne figury św. Jana Nepomucena i św. Floriana. Obok nich, na skraju cmentarza, barokowy, kamienny krzyż z Męką Pańską z 1790 r.

Idąc dalej prosto, mijamy po lewej fermę tuczu trzody chlewnej. Nieco wyżej po prawej, w ogrodzie drugiej z ciągu okazałych willi, ładny okaz tulipanowca amerykańskiego (Liriodendron tulipifera L.), zakwitającego w czerwcu pięknymi, żółtawozielonymi kwiatami. Po chwili dochodzimy do końcowego przystanku komunikacji autobusowej CSAD Wędrynia Wapiennik (czes.: Vendrynć Vapenka) — kursują tu autobusy z centrum Wędryni* lub z Trzyńca*, również przez Sosnę (15 min., z centrum Wędryni 45 min.).

Pogórze Cieszyńskie i północne podnóża Beskidu Śląskiego między dolinami Olzy* i Wisły* w ramach tzw. fliszu karpackiego buduje płaszczo-wina cieszyńska — naprzemianległe warstwy wapieni i łupków wapiennych, pochodzących z dolnej kredy (135 min. lat temu). Już stosunkowo dawno zaczęto tych wapieni używać do wypalania wapna: pierwsze polowe wapienniki (ziemne piece o średnicy i głębokości do 2,5 m) dymiły w Goleszowie* w XVII w. Najstarsze zidentyfikowane kamieniołomy kamienia wapiennego, stosowanego do wypalania wapna, znajdują się w Końskiej* i Lesznej Dolnej*; w obu łamano wapień już na przełomie XVIII i XIX w. Największymi skupiskami wapienników byty wzgórza Osówka i Kojkowicka Górka w Lesznej Dolnej*, a także Puńców*, Dzięgielów* i Goleszów*. Największy rozwój wapiennictwa przypadał na lata 1840-1910.

„Ciężka to była praca. W duszącym, wysuszającym płuca pyle i zapachu wapna z wnętrza pieca trzeba było wybrać zawartość, oddzielić niewypalone resztki, wygrzebać miał wapienny z jego dna. Czynności te wykonywały najczęściej kobiety. Otrzymane wapno było pierwszorzędnej jakości, toteż zbyt był duży. Ciągnęły tedy bardzo wczesnym rankiem wozy naładowane wapnem od strony Trzyńca do Frysztatu, Karwiny, Orlowej, docierając do Bogumina, z powrotem zaś wracały wieczorem pełne węgla”. Docierały również „…do Jabłonkowa, Czadcy i nieco bliższego Frydku i Świnowa” (Wiktor Buława — „Białe zagłębie”).

Pod koniec XIX w. ziemne piece zaczęły ustępować nowoczesnym, murowanym piecom szybowym. Stawiano je zwykle przy stromym stoku, by ułatwić sobie dostęp do części wsadowej, którędy zasypywano na przemian warstwy wapienia i węgla. Po wypaleniu, trwającym zwykle kilka dni, otworami u podstawy wybierano wapno. Jednorazowo uzyskiwano kilka do kilkunastu ton produktu. W latach międzywojennych na omawianym tu terenie czynnych było 11 wapienników. Były to wapienniki w Lesznej Dolnej*, Wędryni*, Goleszowie*, Cisownicy*, Ustroniu* oraz wapienniki należące do trzynieckiej huty. Ostatni wapiennik, pod wzgórzem Kopieniec w Ustroniu*, przestał działać w 1977 r.

Nazwa przystanku przywołuje dawne tradycje wapiennictwa na Śląsku Cieszyńskim. Między drzewami, tuż za wiatą, stoją pod stromym stokiem dwa stare wapienne piece szybowe. Lewy mniejszy, murowany jeszcze z kamienia, prawy — większy, zbudowany już całkowicie z cegły. Widoczne są jeszcze konstrukcje podestów do zasypywania surowca, a u dołu pieców — otwory do wybierania wapna.

Za przystankiem droga, równomiernie się wznosząc, wiedzie kawałek przez las. Na rozwidleniu przy sklepie spożywczym wybieramy prawą odnogę, a nieco wyżej, na następnym — idziemy prosto. Przekraczamy mostek na potoczku, który teraz towarzyszy nam wśród drzew po lewej stronie. Gdy kończą się ostatnie zabudowania, podchodzimy nieco stromiej polną drogą, skrajem łąk po prawej. Zataczamy łuk ku pd.-wsch. i zaraz na rozwidleniu skręcamy w lewo w las. Leśna droga, nieco podmokła, przecina polankę ze składowiskiem drewna, po czym zakosem w lewo wyprowadza na grzbiet graniczny, na skraju pokrytego łąką siodełka Pod Małym Ostrym (35 min., z centrum Wędryni 1.20 g.).

Przejście szlaku w kierunku przeciwnym: Pod Małym Ostrym – Wędry-nia Wapiennik (autobus; 30 min.) – Wędrynia „Dziedzina” (autobus; 45 min.) – Wędrynia „na Czornowskim” (kolej, autobus) 1.15 g. GOT 5 pkt.