Beskid Żywiecki – Topografia i hydrografia

Beskid Żywiecki – Topografia i hydrografia.

Teren opisywany obejmuje fragmenty Beskidu Żywieckiego (po polskiej stronie) oraz Beskidu Orawskiego (po stronie słowackiej), przylegające do odcinka głównego grzbietu karpackiego pomiędzy przełęczami Glinką (zwaną też Ujsolską — 845 m) na zachodzie a Glinnem (Korbielowską — 809 m) na wschodzie. W grzbiecie tym, idąc od zachodu, znajdują się następujące ważniejsze kulminacje i przełęcze: Jaworzyna (1045 m), Krawców Wierch (1064 m), Gruba Buczyna (1132 m) i Wielki Groń (1075 m), Wilczy Groń (961 m), przeł. Bory Orawskie (930 m), Trzy Kopce (1216 m), Palenica (1343 m), Munczolik (1353 m) oraz najwyższe na omawianym obszarze Pilsko (1557 m). Na odcinku zachodnim pomiędzy przeł. Glinka a Trzema Kopcami grzbiet graniczny ma przebieg północno-wschodni, natomiast na odcinku zachodnim pomiędzy Trzema Kopcami a przeł. Glinne — praktycznie równoleżnikowy. Po północnej (polskiej) stronie układ topograficzny jest rozbudowany i dość skomplikowany. Nie ma tu prostego przebiegu bocznych grzbietów i równoległych do nich dolin (jak na przykład w sąsiednim „Worku Raczańskim”). W znacznej części Beskidy mają tu strukturę określaną niekiedy jako „gniazdową”. W miejsce długich ramion górskich z jednostajnie przebiegającą linią grzbietową występują wyraźnie spiętrzone kulminacje, znacznie wyższe od grzbietu, w którym się znajdują i stanowiące zwornik dla rozchodzących się w różne strony krótkich niższych ramion. Najczęściej wyróżniane są gniazda Pilska, Romanki i Lipowskiej. Dwa ostatnie połączone są z głównym grzbietem granicznym krótkim ramieniem odchodzącym na północ od Trzech Kopców. Wkrótce rozgałęzia się ono na dwa rozlegle układy grzbietów. Na zachód do doliny Soły ciągnie się długie ramię biegnące przez wspólne „gniazdo” Rysianki (1322 m) i Lipowskiej (1324 m), a dalej Boraczy Wierch (1244 m), Redykalny Wierch (1144 m), Zapolankę (853 m) i Kiczorę (785 m) nad Ujsoły i Rajczę. Od Re-dykalnego Wierchu odchodzi na północny zachód boczne ramię, które przez siodło Hali Boraczej wznosi się na lokalne „gniazdo” Prusowa (1010 m) i przez Palenicę (686 m) opada nad Małą Żabnicę. Od tego grzbietu powyżej Hali Boraczej odchodzi jeszcze w stronę doliny Soły równolegle do Prusowa krótkie ale masywne ramię Suchej Góry (1040 m). Natomiast na północny wschód od zwornikowego miejsca w pobliżu Rysianki odchodzi grzbiet, który poprzez siodło przeł. Pawlusiej łączy się z „gniazdem” Romanki (1366 m). Na jej szczycie rozchodzą się dwa wyraźnie (lecz znacznie niższe) grzbiety. Na północny zachód grzbiet obniża się przez Suchy Groń (868 m) na Skałę (946 m), która jest zwornikiem dla kolejnych trzech ramion: Abrahamowa (857 m), Magury (891 m) i Kiczory (838 m) oraz na północ Juszczynki (867 m) i Przypora (898 m). Natomiast na północny wschód od Romanki ciągnie się grzbiet Kotamicy (1156 m) i Łazów (1002 m), który opada nad Małą i Wielką Sopotnię. Od Juszczynki odchodzi na północny wschód niski grzbiet, który przez przeł. U Poloka łączy centralną część Beskidu Żywieckiego z układem niewysokich wzgórz, których głównym zwornikiem jest leżąca na północ od tej przełęczy Jastrzębica (758 m). Na północny zachód od niej biegnie grzbiet Pawiackiego Wierchu (734 m) i Tokarki (588 m), który z kolei na zachód przez płaskie siodło pomiędzy wsiami Juszczyną i Trzebinią łączy się z układem połogich wzgórz na południowy wschód od Żywca, gdzie dominującą kulminacją jest Grójec (612 m). Natomiast na północny wschód od Jastrzębicy odchodzą w stronę Świnnej i Jeleśni grzbiety z kulminacjami Gronia (726 m), Kiczory (761 m), Wolentarskiego Gronia (606 m) i Grapy (661 m).

Oprócz opisanego układu grzbietów, który łączy się z pasmem granicznym na Trzech Kopcach, od głównego grzbietu na polską stronę odchodzą jeszcze trzy ramiona boczne. W części zachodniej od Krawców Wierchu odbiega ramię Glinki (929 m) i Kubiesówki (868 m) a kolo Grubej Buczyny — krótkie ramię Okrągłej (947 m) (obydwa opadają nad dolinę Bystrej). Natomiast we wschodniej części, od Pilska prosto na północ odchodzi długi lecz słabo rozczłonkowany grzbiet, który poprzez Skałkę (1235 m), Buczynkę (1202 m), Uszczawne Wyżne (1145 m), Uszczawne Niżne (1051 m), przel. Przyslopy (847 m), Łabysówkę (904 m) i Krzyżową (725 m) opada płasko nad Jeleśnię.