Historia Beskidu Śląskiego
Trudno powiedzieć, kiedy człowiek po raz pierwszy pojawił się w rejonie Beskidu Śląskiego. W połowie 5 tysiąclecia p.n.e. przez pobliską Bramę Morawską dotarły na nasze ziemie z basenu Dunaju pierwsze grupy ludności neolitycznej, zaliczane do tzw. kultury ceramiki wstęgowej rytej. Ludy te, znające już hodowlę zwierząt i uprawę roślin, przyszły do nas z terenu Moraw i zach. Słowacji i osiedliły się na żyznych terenach lessowych Górnego Śląska i Małopolski. W ciągu następnych tysiącleci przenikały przez Karpaty kolejne fale ludności, przynoszącej m.in. tzw. ceramikę sznurową. Liczne znaleziska na ziemiach polskich (gliniane naczynia, ozdoby, narzędzia itp.) świadczą o stałych kontaktach ziem w dorzeczu Olzy* i górnej Wisły* z dorzeczem Dunaju. Ważną rolę komunikacyjną pełniły tu Przełęcz Jabłonkowska* i dolina Olzy, a wkrótce prawdopodobnie i Brama Koniakowska. W Międzyświeciu koło Skoczowa, w Podoborze (na lewym brzegu Olzy na pn. od Cieszyna) i na Górze Zamkowej w Cieszynie odnaleziono ślady osad ludzkich z późnego okresu łużyckiego (V-IV w. p.n.e.).
W III w. p.n.e. z terenów dzisiejszych Moraw przez Bramę Morawską dotarli na obszar Śląska Celtowie, rozpowszechniając na tym terenie zespół kulturowy zwany kulturą lateńską. Wraz z Celtami przywędrowały na ziemię śląską udoskonalone metody hutnictwa i obróbki żelaza, żelazne kosy, radlice i kroje płużne, koło garncarskie oraz żarna obrotowe. Prawdopodobnie właśnie Celtowie przynieśli również w tę część Europy umiejętność wyrobu naczyń drewnianych z klepek oraz pierwsze złote monety. Ślady osadnictwa ludności — zapewne miejscowej, lecz pozostającej pod silnym wpływem kultury lateńskiej — stwierdzono na Górze Zamkowej w Cieszynie.
W okresie rzymskim obszary dzisiejszego Śląska Cieszyńskiego znalazły się w kręgu wpływów charakterystycznej dla górskich terenów tej części Karpat tzw. kultury puchowskiej. Jej gospodarka opierała się na rolnictwie, pasterstwie oraz metalurgii żelaza i handlu wyrobami żelaznymi. W tym samym czasie przez Przełęcz Jabłonkowską* i dolinę Olzy* wiodła jedna z odnóg tzw. szlaku bursztynowego, którym kupcy rzymscy z Pannonii docierali nad Bałtyk. Świadczą o tym liczne znaleziska monet rzymskich wzdłuż tego szlaku i w bliskim sąsiedztwie na przedgórzu Karpat.
W następującym po 375 r. n.e. okresie wędrówek ludów wszystkie podbeskidzkie osady zanikają. Nowy okres osadnictwa przypada na VII w., kiedy to w Międzyświeciu koło Skoczowa (tzw. Piekiełko) powstała wczesnośredniowieczna osada słowiańska. W II połowie VIII w. na jej miejscu wzniesiono grodzisko otoczone wałem, będące zapewne najdalej na wsch. wysuniętą warownią plemienną Golęszyców. Omawiany teren, leżący na pograniczu dwóch wielkich krain historycznych: Małopolski i Śląska (a ściślej — Górnego Śląska), został prawdopodobnie włączony w skład powstałego na początku IX w. państwa wielkomorawskiego, z czym wiąże się zapewne spalenie grodzisk w Międzyświeciu i Podoborze. Po upadku Wielkiej Morawy cały Górny Śląsk na początku X w. dostał się pod panowanie władców czeskich z rodu Przemyślidów. Odzyskany został przez Mieszka I w latach 985-990 i wszedł w granice państwa pierwszych Piastów.
W końcu X w. na Górze Zamkowej w Cieszynie powstał nowy, już piastowski gród, który wkrótce stał się siedzibą kasztelanii obejmującej m.in. cały opisywany tu teren. U jego podnóży rozwinęło się podgrodzie, a wkrótce i nowe osiedle, podniesione na początku XIII w. do rangi miasta. Wkrótce Cieszyn stał się ważnym ośrodkiem handlowym, położonym na skrzyżowaniu szlaków z Moraw do Krakowa i ze Śląska przez Przeł. Jabłonkowską* na Węgry.
Gdy w 1138 r. testament Bolesława Krzywoustego zapoczątkował okres rozbicia dzielnicowego Polski, obszar między Olzą* a Białą wszedł w skład dzielnicy śląskiej Władysława Wygnańca, a później — w skład księstwa raciborsko-oświęcimskiego, należącego do jego syna, Mieszka Plątonogiego. W 1281 r., gdy po śmierci Władysława Opolskiego podzielono jego księstwo między czterech synów, beskidzkie ziemie weszły w skład dzielnicy cieszyńsko-oświęcimskiej. Objął ją Mieszko, który od 1290 r. zaczął tytułować się księciem cieszyńskim. W 1316 r. jego synowie podzielili znów ojcowiznę: Władysław wziął Oświęcim, a Kazimierz zatrzymał Cieszyn. Obaj stali się założycielami nowych dynastii książęcych.
