Jasienica Orawska – JASENICA – Oravská Jasenica

Jasienica Orawska – JASENICA (słow. Oravská Jasenica) — wieś położona na terenie Podbeskidzkiej Wierchowiny, na zachodnim skraju Kotliny Orawsko-Nowotarskiej u ujścia Weselanki (d. Jasenica) do Białej Orawy*. Centrum wsi z kościołem leży na wysokości 620 metrów. W roku 1991 Jasenica liczyła ponad 1400 mieszkańców.

Nazwa wsi pochodzi od wielkich jesionów (slow. jaseń), które tutaj rosły. Jasenica została założona w XVI wieku na prawie wołoskim. Data lokacji nie jest znana, natomiast pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z roku 1588 i znajduje się w spisie powinności na rzecz dominium orawskiego. Wówczas to Jasenica, po latach wolnizny, zaczęła odprowadzać daniny i opłaty feudalne. Można przypuszczać, że Jasenica powstała przed rokiem 1576, bowiem w tym okresie właściciele Orawskiego Zamku — Thurzonowie, udzielali nowo zakładanym wsiom 12 lat wolnizny. Pierwsi osadnicy pochodzili z Lokczy (słow. Lokca) i Uścia (słow.Ustie), a pierwszy sołtys Czmel wkrótce przybrał nazwisko Jasenicki . W roku 1604 powstańcze oddziały Stefana Bocskay’a spustoszyły wieś tak, że ocalały tylko cztery domy. W 1608 roku nastał wielki głód w wyniku czego wielu mieszkańców zmarło. W roku 1630 wieś spłonęła, a straty były tak wielkie, że właściciel „orawskiego państwa” Kacper Illeshazy wprowadził 3-letnią ulgę w powinnościach feudalnych. Jesienią 1683 roku nastąpiła kolejna tragedia — wieś została zniszczona przez litewskie i kozacko-tatarskie wojska Jana III Sobieskiego. Z tego pogromu ocalały tylko dwa domy. W latach 1715-1716, znanych w historii Orawy pod nazwą zmarzłych lat (słow. zamrznute roky), zaczęła się emigracja „za Chlebem”, która odtąd z przerwami trwała aż do okresu międzywojennego. W latach 1739-42 cala wieś padła ofiarą tzw. czarnego moru przywleczonego przez jednego z płócienników z Aleksandrii. W ostatnim roku moru zmarło aż 335 mieszkańców, których pochowano we wspólnej mogile. W następnych latach Jasenica rozwijała się dzięki osadnikom przybywającym z sąsiednich wsi, jednak od roku 1828 stały odpływ emigrantów, wyjeżdżających przede wszystkim do Ameryki, spowodował, że ilość mieszkańców systematycznie malała. Po II wojnie światowej wieś otrzymała nazwę Orawska Jasenica. W roku 1957 pożar strawił 57 domostw.

Pierwotnie Jasenica należała do ewangelickiej parafii w Lokczy , a od 1612 roku do nowo założonej ewangelickiej parafii w Namiestowie*. Kiedy w 1672 roku namiestowski kościół przejęli katolicy i utworzono tam katolicką parafię, w jej skład weszła również Jasenica. Obecnie Jasenica stanowi samodzielną parafię.

Pierwszy kościół w Jasenicy postawiono w latach 20-tych XIX wieku, a w roku 1870 zbudowano obecny murowany, który nosi wezwanie Przemienienia Pańskiego. Starsza od kościoła, pochodząca z roku 1836, jest kamienna figura Trójcy Świętej, stojąca w dolnej części wsi przy drodze do Wesołego*.

W Jasenicy urodził się Marcin Hamuljak (1789-1859), słowacki działacz narodowy, założyciel „Towarzystwa miłośników języka i literatury słowackiej”. Zmarł w Namiestowie i tam też jest pochowany. W Jasenicy na ścianie budynku szkoły, która znajduje się na miejscu gdzie stal rodzinny dom Hamuljaka, wmurowana jest tablica pamiątkowa z jego popiersiem.

Z Jasenicy nieznakowanymi ścieżkami można wyjść na najwyższy szczyt Podbeskidzkiej Wierchowiny — Vrata (1051 m).