Orawa do XVII wieku
W latach 1003-1018 Orawa wraz z całą Słowacją znalazła się w posiadaniu Bolesława Chrobrego. Po nim władzę tutaj objęło Królestwo Węgier. Współczesny Bolesławowi Chrobremu król węgierski Stefan I (późniejszy święty), dokonał administracyjnego podziału kraju na komitaty (żupy). Na czele każdego komitatu stal mianowany przez króla komes (żupan). Orawa jako obszar słabo zaludniony, wchodziła pierwotnie w skład tzw. komitatu leśnego ze stolicą w Zwoleniu (komitat zwoleński). Następnie na krótko, od 1337 do 1370 roku, weszła w obręb komitatu turczańskiego ze ” stolicą w Turczańskim Świętym Marcinie (dziś słow. Martin). Wreszcie po roku 1370 utworzony został komitat orawski, który istniał nieprzerwanie do końca 1922 roku. Siedzibą żupana był Orawski Zamek.
Orawa do połowy XIII wieku stanowiła własność królewską, później znalazła się w rękach rodu Balassów, a następnie weszła w skład włości Mateusza Czaka z Trenczyna, „pana Wagu i Tatr”, możnowladcy, który choć nominalnie uznawał zwierzchnictwo korony węgierskiej, to jednak de facto byl na Słowacji (Górne Węgry) niemal udzielnym władcą. Kres jego potędze położył Karol Robert Andegaweński, za panowania którego w roku 1333 Orawa ponownie stała się własnością królewską.
Pierwsza pisemna wzmianka dotycząca Orawy znajduje się w dokumencie Beli IV wydanym w roku 1265- Jest w nim wymieniona węgierska komora celna w Twardoszynie. Po polskiej stronie urząd celny powstał 100 lat później; ustanowił go Kazimierz Wielki w Jabłonce w roku 1368.
Utworzenie pierwszej stacji celnej w Twardoszynie oznacza, że już w drugiej połowie XIII wieku istniał tu ważny szlak handlowy łączący Węgry i Polskę. Szlak ten zaczynał się u ujścia Orawy do Wagu, skąd doliną Orawy i Czarnej Orawy wyprowadza! na przeł. Spytkowicką (Bory, Beskid), a stąd zbiegał w dolinę Raby do Myślenic i Krakowa. Traktem tym, zwanym z czasem „drogą krakowską” wożono na Węgry polską sól, a do Polski, od XV wieku, węgierską miedź. Wzdłuż tego szlaku posuwały się w górę Orawy pierwsze grupy osadnicze. W roku 1335 u zbiegu Białej i Czarnej Orawy powstał Ławków (slow. Lavkov), wieś położona u progu Zamagurza Orawskiego (dziś pod Jeziorem Orawskim), zaś przed rokiem 1550 rozpoczęła się systematyczna kolonizacja dorzecza Białej Orawy. Od tego zapewne czasu zaczęły powstawać nowe szlaki komunikacyjne wiodące przez karpackie przełęcze na teren Polski: doliną Półgórzanki na przeł. Beskid (Półgórską), doliną Mutnianki na przeł. Bory Orawskie (Pod Magurką) i doliną Klinianki (Nowocianki) na przeł. Glinkę. Od XVI wieku osadnicy z Dolnej Orawy przedostawali się w dorzecze Białej Orawy także przez grzbiet Magury Orawskiej, drogą przez przel. Przysłop i dolinę Hrusztinki.
Zupani Orawy rezydujący na Zamku Orawskim od 1370 roku zarządzali dobrami królewskimi skupionymi w ramach dominium zamkowego, zwanego „państwem orawskim”. Stanowiło ono ich uposażenie. Taka sytuacja istniała do roku 1556. W tym czasie żupanami Orawy byli przedstawiciele bądź to szlachty węgierskiej, bądź polskiej, nominowani przez królów Węgier. Spośród możnowladców polskich wymienić należy księcia Władysława Opolczyka, żupana w latach 1388-1410 oraz Piotra Komorowskiego, który stał na czele komitatu w latach 1451-1474, a utracił go w wyniku znanej akcji przeciwko Maciejowi Korwinowi, kiedy to w walkach o węgierski tron poparł królewicza Kazimierza, syna Kazimierza Jagiellończyka. Natomiast wśród magnatów węgierskich godnymi odnotowania są: Jan Korwin, syn króla Macieja, zarządzający żupą w latach 1482-1484 oraz Jan Zapolya, późniejszy król Węgier, rezydujący tutaj w latach 1505-1524.
W roku 1556 żupanem Orawy został Franciszek Thurzo, były biskup Nitry, który przeszedł na luteranizm. Otrzymał on dominium orawskie w zastaw od króla Węgier i cesarza Ferdynanda I za pożyczkę w kwocie 18 338 złotych. Ponieważ zastaw nie został wykupiony, w roku 1585 król Węgier i cesarz Rudolf II dokonał donacji na rzecz Jerzego Thurzo, syna nieżyjącego już Franciszka. Odtąd dominium Zamku Orawskiego stało się dziedziczną własnością Thurzonów, podobnie jak i godność żupana Orawy. Po śmierci Jerzego w roku 1616 dobra orawskie przejął jego syn Emeryk, na którym męska linia Thurzonów wygasła. Wówczas, w roku 1626, z dóbr „państwa orawskiego” utworzono dziedziczną wspólnotę własnościową mężów siedmiu córek Jerzego Thurzo, tzw. komposesorat orawski. Na czele komposesoratu stal dyrektor wybierany spośród współwłaścicieli (komposesorów), zwykle dożywotnio. Dyrektorzy sprawowali jednocześnie urząd żupana. W latach 1626-1713 byli nimi między innymi: Kacper Illeshazy (1626-1648), Stefan Thókóly (1650, 1652-1669) i Jerzy Erdódy (1676-1713).
Od roku 1713 dyrektorzy orawskich dóbr przestali być automatycznie żupanami, król powrócił bowiem do zasady nominacji. W tym okresie kolejnymi dyrektorami byli: Jerzy Erdody jun. (1714-1758), Mikołaj Eszterhazy (1782-1792) i Franciszek Zichy (1792-1861). Za rządów tego ostatniego, w roku Wiosny Ludów 1848, parlament węgierski przyjął ustawę znoszącą poddaństwo i pańszczyznę oraz dokonującą uwłaszczenia chłopów. Odtąd dobra zamkowe zostały poważnie uszczuplone, odpadły bowiem od nich ziemie, którymi uwłaszczono chłopów oraz wydzielone grunty urbarialne. Pozostała natomiast ogromna własność leśna, stąd orawski komposesorat ukierunkował swoją gospodarkę na eksploatację lasów. W tym czasie było jeszcze trzech dyrektorów. Ostatni z nich Józef Palffy (1896-1919) przeżył pierwszą wojnę światową i doczekał utworzenia Czechosłowacji. Majątki Orawskiego Zamku przeszły wówczas pod przymusowy zarząd Ministerstwa Rolnictwa, później zaś,w okresie socjalistycznej II Republiki Czechosłowackiej, zostały upaństwowione.
