Żubrohława (słow. Zubrohlava) — wieś położona na pograniczu Podbeskidzkiej Wierchowiny i Kotliny Orawskiej u ujścia Półgórzanki do Orawskiego Jeziora. Centrum wsi z kościołem parafialnym leży na wysokości 620 metrów. W roku 1997 Zubrohlawa liczyła około 1900 mieszkańców.
Nazwa wsi nawiązuje do żyjących tu niegdyś żubrów. Ludowe podanie głosi, że pierwsi osadnicy znaleźli w tutejszych lasach głowę żubra. Mimo to w herbie Zubrohlawy widnieje nie żubr lecz lwica. Wynika to stąd, że wieś należała do Thurzonów, którzy mieli w herbie lwa.
Do niedawna sądzono, że Zubrohlawa powstała w roku 1588, a to na podstawie zachowanych dokumentów „orawskiego państwa”. Jednak odkrycie rękopiśmiennej mapy Górnej Orawy (okoto 1970 roku), sporządzonej w roku 1550, na której Zubrohlawa jest zaznaczona jako istniejąca wieś, zmienia ten pogląd i przesuwa jej początki o około 40 lat wstecz. Być może, że wymieniany w dokumentach rok 1588 wiązał się jedynie z dosiedleniem już istniejącej osady, założonej na prawie wołoskim. Mieszkańcy wsi mieli obowiązek pełnienia służby strażniczej, tj. ochrony szlaku handlowego jaki prowadził doliną Półgórzanki z Twardoszyna do Żywca*. Z tego powodu przez długi czas byli zwalniani z innych ciężarów feudalnych. Trudnym okresem w dziejach wsi był wiek XVII, kiedy to na Orawie toczyły się wojny religijne i wybuchały szlacheckie powstania przeciw Habsburgom. Po wykryciu spisku Vesselynyi’ego w roku 1670, kolejne powstanie wzniecił Kacper Pika w roku 1672. Jego ośrodkiem była ewangelicka parafia w Namiestowie*, której filię stanowiła wówczas Zubrohlawa. Powstanie zostało krwawo stłumione, protestantom odebrano kościoły i przekazano księżom katolickim. Wiatach 1678-1680 Zubrohlawa zajęta została przez sprzymierzonego z Turkami Emeryka Tókóly’ego. Jego powstanie pomógł cesarzowi stłumić Jan III Sobieski w roku 1683. Tyłowe oddziały armii polskiej, złożone z wojsk litewskich i kozacko-tatarskich, w październiku 1683 roku, już po wiedeńskiej wiktorii (12.09.1683) wkroczyły na Orawę paląc, niszcząc i rabując. Los ten dosięgnął również Zubrohlawę. Po tej tragedii dominium orawskie zmuszone było zmniejszyć obciążenia feudalne wsi. W roku 1696 Zubrohlawa została zniszczona przez pożar, wskutek czego nastąpiło poważne jej wyludnienie. W drugiej połowie XVII wieku tutejszej ludności dawała się we znaki zbójnicka kompania Macieja Klinowskiego, której rodzinną wsią były Rabczyce. Działała ona często na zlecenie „orawskiego państwa”, napadając na katolików. W roku 1703 wieś opanowali kuruce Franciszka II Rakoczego, którzy tak dawali się ludziom we znaki, że wielu mieszkańców uciekło w góry. W roku 1708 powstanie Rakoczego zostało stłumione a wieś opanowały wojska cesarskie. Straszną biedę przyniosły trzy nieurodzajne zamrznute roky (zmarznięte lata) 1716-1718, kiedy ponownie wielu mieszkańców na stale opuściło wieś. Później nadeszły czasy spokoju i rozwoju. Zyski przynosiły zwłaszcza produkcja i handel płótnem. W roku 1751 w Zubrohlawie zarejestrowano 33 płócienników, działał magiel i farbiarnia (Kultura ludowa). W roku 1831 we wsi szalała epidemia cholery. Na przełomie XIX i XX wieku bieda spowodowała liczną emigrację, przede wszystkim do Ameryki. Najwyższy poziom fala emigracji osiągnęła w roku 1906, kiedy wieś opuściło 186 mieszkańców. W jesieni 1918 roku w czasie tzw. rabowaczek mieszkańcy obrabowali żydowski sklep i karczmę. Oszczędzono innego żydowskiego sklepikarza, który podczas wojny udzielał ludziom materialnej pomocy. W okresie I Republiki Czechosłowackiej wielu mieszkańców wyjeżdżało do pracy w węgierskich kopalniach węgla w Tatabanya, zaś w okresie słowackiego państwa księdza J. Tiso, do pracy w kopalniach Belgii oraz do Francji i Niemiec. Szczególnie licznie podejmowano sezonowe prace w Niemczech. W roku 1942 hitlerowcy wywieźli wszystkich Żydów. Do sierpnia 1944 roku właściwie mieszkańcy nie odczuwali, że wokół trwa wojna. Dopiero sierpniowa mobilizacja, a następnie wybuch Słowackiego Powstania Narodowego zmienił sytuację. Jesienią Niemcy rozpoczęli budowę umocnień obronnych na linii Półgóra* — Erdutka (dziś: Orawska Leśna),do której przymusowo skierowano też mężczyzn z Zubrohlawy. Pod koniec stycznia 1945 roku wieś obsadziło wojsko niemieckie. Wraz z nim przybyli też jeńcy radzieccy, Rumuni, Jugosłowianie, a także polscy wozacy, których zadaniem było transportowanie broni i amunicji. W lutym zebrano wszystkich zdolnych do walki mężczyzn i wysłano na front włoski. 7. marca rozpoczęła się operacja ostrawska. Zażarte walki toczyły się na linii frontu między Lipnicą Wielką a Bobrowem. Następnego dnia Zubrohlawa stanęła w ogniu. Do walki Niemcy ściągnęli ledwie osiemnastoletnich chłopców z Włoch, którzy przybyli w letniej odzieży. W nocy, w zalanych wodą okopach, wszyscy ulegli odmrożeniom tak, że następnego dnia wycofano ich na tyły. 18. marca rozpoczął się radziecki atak na wieś. Zubrohlawę ponownie ogarnął pożar. Kolejny atak nastąpił tuż przed Wielkanocą. 2. kwietnia faszyści zostali wyparci ze wsi. Przez wiele dni na okolicznych polach i w lasach zbierano ciała martwych żołnierzy radzieckich i niemieckich.
Początkowo Zubrohlawa należała do katolickiej parafii w Trzcianie. W okresie ekspansji luteranizmu, szerzonego przez żupanów Orawy, najpierw Thurzonów, a następnie Thókólych Zubrohlawę włączano kolejno do nowotworzonych parafii ewangelickich w Lokczy (1595) i Namiestowie (1612). W 1703 roku z trzynastu filii parafii w Namiestowie dwanaście oddano katolikom a tylko jedna, zubrohlawska, pozostała nadal ewangelicka. W roku 1709, po stłumieniu powstania Franciszka II Rakoczego, także i tutejszy kościół przejęli katolicy. Samodzielna parafia powstała jednak dopiero w 1770 roku.
Pierwszy drewniany kościół wymieniony jest w Zubrohalwie w roku 1618. W roku 1630 rozpoczęto budowę nowego kościoła, również drewnianego. W roku 1761 postawiono obecny kościół murowany, pod wezwaniem św.św. Piotra i Pawła. Jest to budowla barokowa, jednonawowa, z wielobocznie zamkniętym prezbiterium i wieżą. Wewnątrz znajdują się XVIII-wieczne organy, najstarsze na całej Orawie. Ponadto z poprzedniego kościoła przeniesiono barokowe ołtarze. Cenny jest relikwiarz w stylu ludowego rokoka, również z XVIII wieku. Z najnowszych dziel sztuki wymienić należy witraże z 1996 roku, wykonane przez krakowskiego artystę Macieja Kawczyńskiego. Obok kościoła stoi nowa plebania, którą postawiono na miejscu murowanego stylowego budynku z łamanym gontowym dachem.
We wsi zachowały się dwa zabytki dokumentujące istnienie płóciennictwa: wczesnobarokowy dom płóciennika, przebudowany w drugiej połowie XVIII wieku oraz budynek magla i farbiarni z 1788 roku. Przy drodze stoi kamienny krzyż z postacią Ukrzyżowanego z roku 1836, wykonany w kamieniarskim warsztacie Białopotockich w Białym Potoku. Przeniesiono go tutaj ze wsi Slanica, dziś znajdującej się pod wodami Orawskiego Jeziora*.
Zubrohlawa jest miejscem urodzenia dwóch dostojników Kościoła: Jana Gustinyi’ego (ur. 1718) — biskupa Nitry i Józefa Kunsta (ur.1790) arcybiskupa Kalocsy (Węgry).
Z Zubrohlawy nieznakowanymi ścieżkami można wyjść na Głuchową (882 m) lub Kopanicę (922 m) i Wielki Wahanów (943 m).
