Orawskie Wesele – WESOŁE – (slow. Oravske Vesele). Duża wieś położona u podnóży Pilska* częściowo w Beskidzie Orawskim, częściowo w Podbeskidzkim Rowie (slow. Podbeskydska brazda). Leży w dolinie Weselanki, a jej centrum z kościołem parafialnym znajduje się na wysokości 750 metrów. W roku 1994 liczyła około 2400 mieszkańców.
Do założenia Wesołego doszło z inicjatywy Heleny Thurzo, żony Kacpra Illeshazy’ego który był pierwszym dyrektorem orawskiego komposesoratu. W roku 1629 Helena wysłała w teren swoich urzędników, aby stwierdzili, czy można tam założyć wieś. Ponieważ oględziny wypadły pomyślnie, jeszcze w tym samym roku orawski żupan i dyrektor orawskiego komposesoratu Kacper Illeshazy wydał dokument lokacyjny. Zasadźcą i pierwszym sołtysem Wesołego został Jan Namiestowski, który odtąd przyjął nazwisko Wesołowski. Wieś została założona na prawie wołoskim. Pierwsi osadnicy przybyli tutaj 13. sierpnia 1629 roku. W większości była to ludność polska, zbiegła z żywieckich dóbr feudalnych. Gwara i kultura ludowa Wesołego po dziś dzień zachowała cechy polskie, które w terminologii słowackiej nazywane są „góralskimi”.
W okresie XVlI-wiecznych powstań antyhabsurgskich Wesołe nie ucierpiało wiele, tak jak to miało miejsce w przypadku większości orawskich wsi. Natomiast nie ominęły Wesołego czasy głodu i morów, z których największe żniwo zebrała cholera w roku 1831. Wielu mieszkańców oddało życie na frontach I wojny światowej. W 1918 roku doszło tutaj, podobnie jak w innych wsiach orawskich, do antyżydowskich i antywęgierskich wystąpień, tzw. rabowaczek. Wesołe było jedną z górnoorawskich wsi, o którą, z chwilą powstania państwa czechosłowackiego, upomniała się Polska. Planowano tu przeprowadzenie plebiscytu. Kiedy plebiscyt został odwołany, Konferencja Ambasadorów w lipcu 1920 roku przyznała Wesołe, wraz z całym powiatem namiestowskim, Czechosłowacji. Od września 1944 roku mieszkańcy wsi brali udział w przymusowych pracach przy budowie niemieckiej linii obronnej wiodącej z Wesołego przez Mutne* i Nowoć* do Erdutki. Wyparcie Niemców ze wsi nastąpiło w pierwszych dniach kwietnia 1945 roku. W roku 1948 zmieniono nazwę wsi Wesołe na Orawskie Wesołe (slow. Oravske Vesele).
Założenie Wesołego przypadło na okres konfliktów religijnych pomiędzy katolikami a protestantami. Parafia protestancka znajdowała się w Namiestowie*, natomiast parafii katolickich w tym czasie jeszcze w ogóle na Orawie nie było. Dopiero w 1645 roku powstała pierwsza placówka duszpasterska w Ćimhowej k. Trzciany, w roku 1651 parafia w Orawce, a w roku 1656 bliżej położona parafia w Rabczycach. Tam też wędrowali wierni z Wesołego po ważniejsze posługi kapłańskie. Przechodzono także do wsi leżących w Polsce. Chrztów, pogrzebów oraz ślubów udzielali również księża przybywający ze Spiszą: z Krempach i Nowej Białej, gdzie katolicyzm nie był prześladowany, tak jak to miało miejsce na Orawie i w sąsiednim Liptowie. Oczywiście większość mieszkańców Wesołego była katolikami, jak zresztą we wszystkich wsiach zasiedlonych przez ludność napływającą z terenu Polski. Na przykład w roku 1659 żyło tutaj 578 katolików (71%) i 222 protestantów (29%). Samodzielna katolicka parafia powstała w Wesołem dopiero w roku 1764.
Pierwszy drewniany kościół zbudowali w Wesołem wspólnie wierni z Mutnego i Wesołego prawdopodobnie już w roku 1656. Nabożeństwa odprawiał w nim przyjeżdżający z Rabczyc proboszcz Wojciech Borowicz. Pewnego razu proboszcz Borowicz został napadnięty i pobity przez zbójnika Macieja Klinowskiego, będącego na usługach panów Orawskiego Zamku — Thókólych. W tym samym czasie zdarzył się w Wesołem inny poważny incydent. Urzędnicy żupni Stefana Thókóly’ego polecili sołtysowi wsi Jerzemu Wesołowskiemu, który byt protestantem, aby uniemożliwił odprawianie katolickich nabożeństw w nowym kościele. W drugim dniu Świąt Bożego Narodzenia 1656 roku członkowie rodziny Wesołowskich uzbrojeni w siekiery wtargnęli do świątyni i zaczęli zdzierać obrusy z ołtarza oraz niszczyć paramenty liturgiczne. Doszło do bójki. Syn sołtysa Mikołaj wziął do ręki krzyż i ukazując postać Ukrzyżowanego szydził: Chrystusa cisnąłem o belkę, gdyby był choć tak wielki, jak ten człowiek nie dalby się pokonać. W rezultacie kościół został zajęty i zaczęto tam odprawiać nabożeństwa luterańskie. Sołtys Wesołowski zmuszał katolików do uczestnictwa w luterańskiej liturgii. Poszkodowani odwołali się do Orawskiego Zamku, gdzie wprawdzie doszło do rozprawy sądowej, jednak oskarżonymi stali się katolicy, których doprowadzono związanych. Przybyła też do Wesołego katolicka komisja ze Spiskiej Kapituły, która opisała zbezczeszczenie kościoła i krzyża. Zadaniem komisji było zebranie jak największej ilości materiału dowodowego, wykazującego prześladowania katolików na Orawie. Z czasem prawa katolików zostały uznane. W roku 1672 nawet kościół w Namiestowie oddano katolikom, a ilość katolickich parafii na Orawie stale rosła.
W roku 1715 w Wesołem postawiono nową drewnianą świątynię pod wezwaniem św. Elżbiety, którą w roku 1790 rozszerzono i odnowiono. W roku 1805 na tym samym miejscu zbudowano kościół murowany. Wówczas otrzymał on drugie wezwanie — Najświętszej Marii Panny Różańcowej. Budowla ma charakter barokowo-klasycystyczny, jest jednonawowa, posiada półkoliście zamknięte prezbiterium i wieżę. Wyposażenie wnętrza jest barokowo-rokokowe. Składa się na nie ołtarz główny, dwa ołtarze boczne przy tęczy, ambona, chór oraz organy. Wiele rzeźb jest dziełem artystów ludowych.
Najstarszymi zabytkami Wesołego są cztery kamienne figury wykonane w orawskim warsztacie Białopotockich w Białym Potoku. Trzy z nich pochodzą z roku 1791 i stoją obok kościoła. Są to: św. Maria Magdalena, św. Paweł i św. Jan Nepomucen. Czwarta figura, św. Antoniego Padewskiego, znajduje się przy drodze do Mutnego i pochodzi z roku 1833.
Ciekawym zabytkiem Wesołego jest usytuowany w górnej części wsi drewniany zrębowy budynek dawnej straży granicznej z 1919 roku. Obecnie znajduje się w nim schronisko turystyczne OZ KOVO (Odborovy zvaz = związek zawodowy) w Namiestowie. Ponadto w Wesołem odnaleźć można jeszcze nieco przykładów tradycyjnej architektury ludowej.
We wsi od ponad 25 lat działa znany dziecięcy zespół regionalny Pilsko.
W górnej części wsi znajdują się dwa obiekty noclegowe. Jednym z nich jest wspomniane wyżej schronisko OZ KOVO z Namiestowa, gdzie znajduje się 200 miejsc noclegowych (110 sk/os.). Nieco powyżej stoi murowane schronisko Pilsko z 80 miejscami, własność urzędu gminy. Oba obiekty czynne są w sezonie letnim (VII-VIII) i zimowym (I-III). W pobliżu znajdują się dwa niewielkie wyciągi narciarskie, jeden o długości 450 metrów i deniwelacji 100 metrów, drugi o długości 300 metrów i deniwelacji 90 metrów.
W Wesołem rozpoczyna się szlak 3Z prowadzący na Pilsko (2.15 godz.).
